Η επαναχρησιμοποίηση πλαστικών μπουκαλιών εμπεριέχει πάντα κινδύνους για την υγεία;

Εκτύπωση
Δημοσιεύτηκε στις Σάββατο, 09 Φεβρουαρίου 2013 12:36
Το παρακάτω άρθρο είναι από τα ΧΗΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ,Τεύχος 4, Μάιος 2011,σελ.10.

Η επαναχρησιμοποίηση πλαστικών μπουκαλιών εμπεριέχει κινδύνους για την υγεία.Μύθος ή πραγματικότητα; 

  Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει αναπτυχθεί μια έντονη φημολογία (α­πό άρθρα σε περιοδικά ή εφημερίδες, συνεντεύξεις συναδέλφων σε ραδιο­φωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, αλυσίδες e-mail κ,τ,λ.) για τους κινδύνους που εμπεριέχει για την υγεία η συνήθεια της επαναχρησιμοποίησης πλαστικών μπουκαλιών νερού. Είναι όμως αυτό αληθές; Βλάπτει πράγματι την υγεία του αυτός που ξαναγεμίζει ένα πλαστικό μπουκάλι με νερό για να το διατηρήσει δροσερό στο ψυγείο είτε για να το πά­ρει μαζί του;
Τα μπουκάλια που χρησιμοποιούνται για εμφιαλωμένο νερό ή αναψυκτικά κατασκευάζονται συνήθως από PET (πολυτερεφθαλικό εστέρα αιθυλενογλυκόλης). Το υλικό αυτό, όπως και όλα τα υλικά που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για φύλαξη τροφίμων, έχει μελετηθεί εκτεταμένα πριν τη χρήση του για πιθανή μετανάστευση ουσιών από το πλαστικό μπουκάλι στο νερό ή σε οποιοδήποτε άλλο τρόφιμο. Πλήθος επιστημονικών μελετών υποστηρίζει την α­σφάλεια που παρέχει το υλικό αυτό (PET).
Ας  μελετήσουμε όμως λίγο πιο αναλυτικά τα διαθέ­σιμα επιστημονικά δεδομένα. Τα πιο σημαντικά προϊόντα αποικοδόμησης του PET είναι αλδεΰδες, όπως η φορ­μαλδεΰδη και η ακεταλδεΰδη3. Σε μελέτες που έχουν γί­νει σε πλαστικά μπουκάλια, (επαναχρησιμοποιούμενα ή κατά την πρώτη χρήση τους) έχει βρεθεί χαμηλή συγκέ­ντρωση οργανικών ενώσεων στο νερό, όπως αλδεΰδες ή φθαλικές ενώσεις, ενώ από τη βιβλιογραφία προκύ­πτει ότι και ο χρόνος αποθήκευσης παίζει σημαντικό ρό­λο για την απελευθέρωση οργανικών ενώσεων στο νερό2,4,6. Σε κάθε περίπτωση όμως οι συγκεντρώσεις που πα­ρουσιάζονται είναι κάτω από τα θεσπισμένα όρια και δε θεωρεί­ται ότι εγκυμονούν κανένα κίνδυνο για την υγεία του καταναλω­τή, ακόμα και για ειδικά ευαίσθητες ομάδες.
Μόνη μελέτη που «ενοχοποιεί» την επαναχρησιμοποίηση των πλαστικών μπουκαλιών είναι η μεταπτυχιακή εργασία1 που μελέτησε τη μετανάστευση διαφόρων οργανικών ουσιών σε μπουκάλια από PET, τα οποία είχαν επαναχρησιμοποιηθεί κάτω από ακραίες αλλά πιθανές συνθήκες. Η μόνη ουσία που βρέθηκε σε συγκέντρωση υψηλότερη από τα επιτρεπόμενα όρια είναι η di(2-ethylhexyl)adipate (DEHA). Η εργασία αυτή πήρε μεγάλη δημοσιότητα και εξακολουθούν να κυκλοφορούν πολλές αλυσί­δες e-mail που ενημερώνουν κατά της επαναχρησιμοποίησης πλαστικών μπουκαλιών, με μεγάλη δόση υπερβολής. Μεταγενέ­στερες έρευνες που επικεντρώθηκαν στην παρουσία της ουσίας DEHAδεν έχουν επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα αυτά και έχουν α­σκήσει έντονη κριτική για την εγκυρότητα της μελέτης.
Η πιο πρόσφατη εργασία σχετικά με τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών6  έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος SODIS (SolarWaterDisinfection), ToSODISπροτείνει μια μέθοδο επεξεργασίας νερού σε αναπτυσσόμενες χώρες με φτωχές υποδομές και αδυ­ναμία  παρoχήςασφαλούς νερού. Η εργασία αυτή απέδειξε ότι η συγκέντρωση της ουσίας DEHA, που προσδιορίστηκε σε νερό α­πό μπουκάλια PET(με μια ή πολλές προηγούμενες χρήσεις) κά­τω από τυπικές συνθήκες απολύμανσης με χρήση ηλιακής ενέρ­γειας (έκθεση του νερού στον ήλιο μέσα σε διαφανές μπουκάλια για 6 ως 48 ώρες ανάλογα με την ηλιοφάνεια), ήταν αρκετά χα­μηλότερη από τα όρια που προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ενώ δεν υπήρξε σημαντική διαφορά μεταξύ της πρώτης και πολλαπλών χρήσεων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ακόμη και στο νερό από γυάλινο μπουκάλια, που χρησιμοποιήθηκαν ως τυφλό δείγμα, η ουσία DEHAανιχνεύτηκε πιθανόν λόγω της μεγάλης επιμόλυνσης και διάχυσης της ουσίας αυτής στο περιβάλλον.
Η επαναχρησιμοποίηση πλαστικών μπουκαλιών λοιπόν είναι ασφαλής. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, να δείχνουμε μεγά­λη προσοχή στη μικροβιολογική πλευρά. Κάθε μπουκάλι, πλαστικό ή γυάλινο, εύκολα μπορεί να επιμολυνθεί, ειδι­κά αν πίνουμε κατευθείαν από αυτό. Γι' αυτό είναι απα­ραίτητο να πλένεται με σαπουνόνερο σε τακτά χρονικά διαστήματα και κυρίως να αφήνεται να στεγνώνει κα­λά πριν την επόμενη χρήση του, έτσι ώστε να μην ευ­νοείται η ανάπτυξη μικροοργανισμών5.
Βιβλιογραφία
1. Lilya, D. (20ΟΊ). Analysis and risk assessment of organic chemical migration from reused PET plastic bottles. M.Sc. thesis, College of Graduate      Studies,      University      of      Idaho,      Moscow, http: //www. riskworld. com/abstract/2001 / sraam0VabO1aa189.htm
2. Montuori, P., Jover, E., Morgantini, M., Bayona, J.M., Triassi, M. (2008). Assessing human exposure to phthalic acid and phthalate esters from mineral water stored in polyethylene te rep htha late and glass bottles. Food Additives and Contaminants 25 {4), 511-518.
3. Mutsuga, M,r Kawamura, Y., Sugita-Konishi, Y., Hara-Kudo, Y.r Takatori, K., Tanamoto, K. (2006). Migration of formaldehyde and acetaldehyde into mineral water in polyethylene terephthalate (PET) bottles. Food Additives and Contaminants 23 (2), 212-218.
4.Nawrocki, J., Dabrowska, Α., Borcz, A. (2002). Investigation of carbonyl compounds  in  bottled waters from   Poland.  Water Research  36  (19), 4893-4901.
5.Oliphant J.A., Ryan, MX. and Chu, A. (2002). Bacterial water quality in the personal water bottles of elementary students. Canadian Journal of Public Health 93 (5), 366-367.
6.Schmid, P., Kohler, M., Meierhofer, R., Luzi, S., Wegelin, M. (2008). Does the reuse of PET bottles during solar water disinfection pose a health risk due to the migration of plasticisers and other chemicals into the water? Water Research 42, 5054-5060,
Για τη Συντακτική Επιτροπή Νίκη Παπανικολάου